کد QR چیست و چه کاربردهایی دارد؟
از روش‌های مدرن پرداخت آنلاین، پرداخت با استفاده از کد QR است. که این نوع، نیازی به تماس ندارد. یعنی فرد تنها با استفاده از اسکن کردن این کد با استفاده از تلفن همراه هوشمند خود می‌تواند پرداخت داشته باشد. این روش پرداخت نوعی روش جایگزینی و منتخب است که با استفاده از درگاه‌های پرداخت صورت می‌گیرد.
این فناوری در تلاش است تا در بسیاری از موقعیت‌ها خود را جای‌داده و زندگی را برای افراد راحت‌تر کند. این کدها اکنون نیز تقریباً در هرجایی و در هر تبلیغی به چشم می‌خورند. برای استفاده از این شیوه پرداختی، کاربران باید کد QR که از طرف پذیرنده نمایش‌داده‌شده است را اسکن کنند تا فروشنده و هویت او برای مشتری تعیین شود. در ادامه، مبلغ خرید وارد و تأیید می‌شود. سپس فرد با تکمیل اطلاعات پرداخت را به اتمام می‌رساند تا تأیید شود. این روش از یکی از روش‌های مطمئن و ایمن است که برای پرداخت‌های بدون کارت مورداستفاده قرار می‌گیرد. سرعت چنین پرداخت‌هایی که با استفاده از کد QR انجام می‌شود نیز نسبتاً بالاست. اما متأسفانه افراد کمی با استفاده از این شیوه پرداخت‌های خود را انجام می‌دهند.
امروز در این مقاله از مجله پی استار قصد داریم تا درباره کدهای QR و کاربردهای مختلفی که دارند صحبت کنیم. اگر شما نیز مشتاقید تا در این باره اطلاعات بیشتری بدست آورید، تا انتهای این مقاله همراه پی استار باشید.
کد QR چیست؟
کد واکنش صحیح یا Quick response code که به‌اختصار با عنوان کدهای QR از آنها یاد می‌شود، کدهایی مربعی هستند که برای اولین‌بار به‌واسطه محققی که اهل ژاپن بود مطرح شد.
این کدها برخلاف کدهای استاندارد UPC (کدهایی که از خطوط عمودی و عدد تشکیل شده‌اند) اطلاعات بیشتری داشته و سرعت بیشتری را هم در انتقال اطلاعات دارند.
کدهای QR هیچ اجزای الکترونیکی ندارند و نیازی هم به سخت‌افزارهای به‌خصوصی برای اسکن و شناسایی ندارند. این کدها فقط نوعی از کدهای سفید و سیاه هستند که روی کاغذ چاپ می‌شوند تا بتوان آنها را با استفاده از دوربین تلفن‌های همراه هوشمند اسکن کرد تا تراکنش‌ها و یا دیگر امور مرتبط انجام شوند.
کدهای QR فقط با استفاده از ماشین‌ها قابل رمزگشایی می‌باشند و به‌سادگی با استفاده از یک کامپیوتر می‌توان آنها را شناسایی کرد. این کدها کاربردهای بسیاری دارند و از آنها می‌توان تقریباً در هر زمینه‌ای استفاده کرد. با استفاده از آنها می‌توان حتی محصولات مختلفی که به این کد مجهز هستند را رهگیری کرد و با آیت‌های مختلفی آشنا شد.
کدهای QR جدیدترین نسل از بارکدها می‌باشند؛ بنابراین طبیعی است که بیشترین امکانات و کمترین مشکلات را با خود به همراه داشته باشند. بااین‌وجود نمی‌توان هنوز از این کدهای کاربردی برای رهگیری انبارهای بزرگ و کارخانه‌ها استفاده کرد. این مورد برای اکثر مواقع یک ضعف محسوب می‌شود. در نتیجه از این نوع کد برای موارد ساده‌تری استفاده می‌شود. در ادامه با کاربردهای این نوع به‌خصوص و متفاوت از انواع بارکدها بیشتر آشنا می‌شویم.
کاربردهای مختلف کد QR
اسکن کدهای QR تنها با استفاده از تلفن‌های هوشمند ممکن است. در نتیجه تنها داشتن دوربین در پشت تلفن همراه کافی نیست. این تلفن باید حتماً هوشمند باشد تا کد را اسکن کند. در غیر این صورت، تنها از این کد عکس خواهد گرفت.
کدهای QR دارای اطلاعاتی نظیر آدرس‌های اینترنتی، تلفن، نشانی، نام، متن موردنظر و یا هرگونه اطلاعات دیگری می‌باشند. در حالتی که این کدها نشان‌دهندهٔ اطلاعاتی مثل نشانی اینترنتی باشند، بعد از نشانه‌روی و اسکن کردن آن با استفاده از دوربین تلفن همراه هوشمند، این نشانی رمزگشایی می‌شود. در ادامه باید به‌صورت خودکار تلفن همراه شما این لینک را در صفحه مرورگر باز کند. به‌عنوان‌مثال با اسکن کردن کدهای QR نظیر کد زیر شما قادر هستید تا به صفحه پرداختی که به یک وب‌سایت پرداخت قبوض مربوط است وارد شده و قبض‌های خود را پرداخت کنید.
عموماً برای اسکن کدهای QR به نرم‌افزارهای اسکن‌کننده این کدها احتیاج دارید. اما برخی از تلفن‌های همراه نیز به‌صورت اتومات به این قابلیت دسترسی دارند. در نتیجه تنها لازم است که دوربین معمولی موبایل که با استفاده از آن عکس می‌گیرید را باز کنید و آن را مقابل کد بگیرید تا اسکن شود.
اپلیکیشن‌های اسکن‌کننده کدهای QR به‌راحتی از فروشگاه‌های اپلیکیشن‌های موبایل قابل دانلود و نصب می‌باشند. یکی از نرم‌افزارهای مناسب در این زمینه، نرم‌افزار QR code scanner می‌باشد. این قابلیت در تلفن‌های همراه سامسونگ و آیفون که دارای نسخه ۱۱ به بالا هستند، موجود است؛ بنابراین بدون نیاز به نصب برنامه می‌توانید کدها را اسکن کنید. در موارد زیر استفاده از کدهای QR بیشتر از دیگر موارد کاربرد دارد:
هویت دومرحله‌ای گوگل
از دیگر کاربردهای این کدها، استفاده در تعیین هویت دومرحله‌ای گوگل می‌باشد. این دو مرحله دارای کدهای QR مخصوص خود هستند که آن را از طریق رایانه در اختیار شما قرار می‌دهند. کاربر در ادامه می‌تواند برنامه مخصوص اسکنر را نصب‌کرده و این کدها را اسکن کند. این روش بسیار راحت‌تر از روش‌های عادی و دستی برای کسب اطلاعات و اطمینان از امنیت آنها می‌باشد.
پرداخت کرایه تاکسی
همچنین کدهای QR در پرداخت کرایه تاکسی نیز کاربرد دارند. این قابلیت در شهرهای بزرگی همچون تهران و مشهد بیشتر به چشم می‌خورد. چون در این شهرها نسبت بهشهرهای دیگر عموماً بیشتر از تاکسی استفاده می‌شود. این کدها از دغدغه‌های راننده تاکسی و مسافران برای پرداخت هزینه و استفاده از پول نقد کاسته است؛ بنابراین بسیاری از مشکلات آنها برطرف شده است. مسافران قادرند تا از قبل اپلیکیشن‌هایی که برای پرداخت کرایه تاکسی هستند را نصب کنند.
از این برنامه‌ها می‌توان به فون پی و تومان و… اشاره کرد. در ادامه مسافران با استفاده از این برنامه‌ها کدی که در داخل تاکسی نصب شده است را اسکن کرده و هزینه تاکسی را پرداخت می‌کنند. راننده تاکسی در این روش پرداخت با استفاده از پیامکی که برای او ارسال می‌شود، از پرداخت شما مطلع خواهد شد. افزایش سرعت، کاهش استفاده از پول نقد و اسکناس، کاهش مشکلات در پرداخت کامل هزینه (عدم دسترسی به پول خرد و…) و… از مزایای این روش پرداخت هزینه تاکسی‌ها می‌باشد.
تاریخچه کد QR و ساخت آنها
اولین‌بار در سال ۲۰۱۲ این کدها مورداستفاده قرار گرفتند. این کار در آن زمان توسط یک برنامه کیف پول الکترونیک اجرا شد. در سال ۲۰۱۴ نیز شرکتی به نام Tencent این ویژگی را به wechat اضافه کرد تا کاربرانش بتوانند با استفاده از این کدها پرداخت‌های خود را انجام دهند.
اولین نسخهٔ این کدها در ابعاد یک مربع ۲۱ پیکسل در ۲۱ پیکسلی بود که تنها می‌توانست اطلاعاتی با ۴ کاراکتر را در خود جای دهد. اما نسخه‌های جدید این کدها می‌توانند تا ابعاد ۱۷۷ پیکسلی بزرگ باشند و ۱۸۵۲ کاراکتر را منتقل کنند. این حجم از کاراکتر معادل چند صفحه اطلاعات و داده‌های مختلف است.
ساخت این کدها نیز بسیار ساده است و ابزارهای خاصی نیاز ندارد. ابزارهای آنلاین باید برای ساخت این کدها مورداستفاده قرار بگیرند. وب‌سایت‌هایی نظیر kaywa و qrgenerator به‌سادگی این کدها را ایجاد می‌کنند. آنها اطلاعات موردنظر شما را گرفته و آن را تبدیل به کد QR می‌کنند.
کد QR چطور کار می‌کنند؟
این کدها از مربع‌های سیاه کوچک به شکل بلوک‌های سیاه ساخته شده‌اند. آنها با استفاده از یک سنسور گوشی یا تلفن همراه هوشمند خوانده می‌شوند. سه مربع بزرگی که در اطراف این کد قرار دارد حکم تراز تصویر را دارند. اما مربع‌های کوچک اندازه تصویر را به حالت عادی در می‌آورند تا اسکن نرمال باشد. نوارهای سبز و زردی که به مربع‌های تراز نزدیک هستند اطلاعات را به‌صورت قالب‌بندی شده در خود حفظ می‌کنند. مناطق باقی‌مانده نیز داده‌های حقیقی دارند. این مناطق به کدهای باینری مبدل می‌شوند و پیش از اینکه به مرحله نمایش برسند، خطاهای احتمالی کنترل و برطرف خواهد شد. اطلاعاتی که کدگذاری شده هستند در اولین مرحله در چهار حالت عددی، الفبایی، عدد و الفبا، باینری و کانجی رمز گذاری می‌شوند. البته اطلاعات دیگر در شکل‌های مختلف نیز می‌توانند با پسوندهای مناسبی نشان داده شوند.
امنیت پرداخت با استفاده از کد QR
در طی ۵ سال گذشته این کدها در زمینه پرداخت‌های آنلاین رشد بسیار بالایی داشته‌اند. با گسترش برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های تلفن‌های همراه هوشمند نیز این نوع بارکدها بیشتر موردتوجه قرار گرفتند. خدمات بانکداری الکترونیک نیز از همین کدها برای تسریع فرایند پرداخت استفاده می‌کند.
در نتیجه پتانسیل این سیستم برای پشتیبانی موارد بسیاری ارتقا پیدا کرد. اما همیشه وقتی صحبت از پرداخت‌های آنلاین به میان می‌آید، همه افراد دل‌نگران امنیت این نوع پرداخت می‌شوند. برای اینکه متوجه شویم که امنیت این نوع پرداخت در چه حد است، باید بین این سیستم و کارت‌های بانکی مقایسه‌ای صورت دهیم تا تفاوت را متوجه شویم.
برای پرداخت‌های بانکی، فرد موظف است با استفاده از کشیدن کارت، رمز را به فروشنده اعلام کرده و یا شخصاً آن را وارد دستگاه کند. اما پرداختی که با کدهای QR انجام می‌شود بسیار راحت‌تر است. چرا که احتیاجی به واردکردن رمز نیست.
در این نوع پرداخت، مشتری تمام فرایند خرید خود را بدون اینکه احتیاجی به واردکردن رمز باشد، انجام می‌دهد. در نتیجه تقلب و سوءاستفاده از رمز کارت به‌شدت کاهش می‌یابد. ولی در این شرایط مشتری موظف است از تلفن همراه خود مراقبت کند. به همین دلیل در هر شرایطی باید مراقب امنیت پرداخت باشید.
البته تمام مزایای این نوع پرداخت برای مشتری نیست. بلکه فروشندگان نیز در این نوع پرداخت راحت‌تر هستند. فروشندگان قادرند تا با استفاده از این روش پرداخت با کدهای QR پرداخت‌های انجام شده را با استفاده از پیامک‌هایی که دریافت کردند بررسی کنند. لیست پرداختی‌ها برای فروشندگان بسیار مهم است و آنها را از جزئیات کسب‌وکارشان با خبر می‌سازد.